Scope และชื่อตัวแปร

JavaScript เป็นตัวอย่างที่ดี (หรือแย่?) ในเรื่อง scope ลองดู

function starline(n) {
    stars = ''
    for (i=0; i<n; i++)
        stars += '*'
    return stars + '\n'
}

function square(n) {
    shape = ''
    for (i=0; i<n; i++)
        shape += starline(n)
    return shape
}

console.log(square(5))

ความคาดหวังของเราคือรูปสี่เหลี่ยมจตุรัสที่สร้างจากดาวขนาด 5x5 แต่ถ้าลองรันโปรแกรมนี้ดู จะเห็นผลลัพท์เป็นรูปดาวที่มีแค่แถวเดียว นั่นเป็นเพราะว่า i ของ square กับ i ของ starline มันคือตัวเดียวกัน ทำให้หลังจากทำงานที่ starline เสร็จแล้ว i ที่ square ก็จะกลายเป็น 5 ไปด้วย ส่งผลให้หลุดออกจาก loop ทันที

ทางแก้สำหรับ JavaScript นี้ก็ไม่ยาก แค่เพิ่ม var ไว้หน้า i เพื่อประกาศว่าเป็นตัวแปรใน scope นี้ก็พอ (อันที่จริงก็ควรจะประกาศตัวแปรทุกตัวที่จะใช้) เพียงเท่านี้ ตัวแปรหนึ่งๆ ก็จะไม่หลุดออกไปนอก scope ที่มันอยู่แล้ว

...แต่คำถามก็คือ มันมีความจำเป็นจริงๆ หรือ ที่เราต้องไล่ประกาศตัวแปรแต่ละตัวในแต่ละ scope เพียงเพื่อไม่ให้มันหลุดไปยัง scope ที่ใหญ่กว่า

ลองดูตัวอย่างแบบเดียวกันใน Python บ้าง

def starline(n):
    stars = ''
    for i in range(n):
        stars += '*'
    return stars + '\n'

def square(n):
    shape = ''
    for i in range(n):
        shape += starline(n)
    return shape

print(square(5))

ความสามารถในการละการประกาศตัวแปรของแต่ละ scope คงไม่ช่วยเรื่อง readability มากเท่าใดนัก แต่มันช่วยให้เขียนโปรแกรมด้วยความกังวลน้อยลง โฟกัสกับเรื่องของ logic มากขึ้น แถมยังไม่ต้องเจอกับ bug ประหลาดอย่างด้านบนนั้นอีก ... อันที่จริง เราสามารถทำอย่างนี้ได้ด้วยซ้ำ

def square(n):
    shape = ''
    for i in range(n):
        for i in range(n):
            shape += '*'
        shape += '\n'
    return shape

print(square(5))

พอลองย้อนกลับไปดูดีๆ บางทีเราก็ไม่จำเป็นต้องเรียกตัวแปรบางตัวมาใช้เสมอไป (แค่ประกาศมันไว้เป็น loop index) แล้วงั้นทำไมไม่ทำให้ตัวแปรนั้นไม่มีชื่อไปซะเลยหละ?

let square n = unlines [['*' | _ <- [1..n]] | _ <- [1..n]]

putStrLn $ square 5

maintenance ง่ายขึ้นเป็นกองเลย (หรือเปล่า? 555)